علت درد زانو، تنها یک پاسخ ساده ندارد، بلکه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، التهابی و حتی سبک زندگی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند. زانو به عنوان یکی از پیچیده‌ترین و پرکاربردترین مفاصل بدن، در معرض آسیب‌های متعدد قرار دارد که شناسایی دقیق منشا درد آن نیازمند بررسی تخصصی است. علت درد زانو عواملی همچون تاندونیت استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، التهاب و عفونت، بورسیت، آسیب‌های قبلی، چاقی ، بیومکانیک ضعیف و… هستند. در این مقاله، مبتنی بر تجربیات بالینی دکتر محمد جواد مرتضوی، فوق تخصص جراحی زانو، به بررسی مهم‌ترین علت درد زانو خواهیم پرداخت تا به درک بهتری از این عارضه و روش‌های تشخیص و درمان آن دست یابید.
دلایل درد زانو چیست؟
علت درد زانو یکی از شایع‌ترین دغدغه‌هایی است که بیماران در مراجعه به کلینیک‌های ارتوپدی مطرح می‌کنند. زانو به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین مفاصل بدن، تحت فشارهای متعددی در فعالیت‌های روزمره، ورزش یا حتی در حالت استراحت قرار دارد. شناخت دقیق دلایل بروز درد زانو نقش مهمی در انتخاب روش مناسب درمان دارد و از پیشرفت عارضه و ایجاد آسیب‌های ثانویه جلوگیری می‌کند. در ادامه به مهم‌ترین علت درد زانو اشاره می‌شود:
1. آسیب‌های رباطی و بافت نرم
آسیب‌ها درد زانو در اثر آسیب‌های حاد مانند رگ به رگ شدن، کشیدگی، پارگی رباط (مانند پارگی ACL)، پارگی مینیسک یا شکستگی ایجاد می‌شود. این آسیب‌ها اغلب ناشی از فعالیت‌های ورزشی، تصادف یا حرکات ناگهانی است که به مفصل زانو فشار وارد می‌کند.
2. استئوآرتریت یا آرتروز
استئوآرتریت، بیماری دژنراتیو مفصلی است که با تجزیه و از بین رفتن تدریجی غضروف محافظ که انتهای استخوان‌های مفصل زانو را تحت فشار قرار می‌دهد، مشخص می‌گردد. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود. از آنجایی که غضروف به مرور زمان از بین می رود، باعث ساییده شدن استخوان‌ها به یکدیگر و ایجاد درد، سفتی و تورم می‌شود.
بیشتر بخوانید: آرتروز مفصل زانو
3. بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید بر خلاف آرتروز، آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب در مفاصل از جمله زانو می شود. این بیماری منجر به درد، تورم و سفتی در مفاصل می شود و می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد.
برای رزرو نوبت همین حالا کلیک نمایید.
4. التهاب تاندون‌ها (تاندونیت)
تاندونیت به التهاب تاندون های اطراف مفصل زانو اشاره دارد که اغلب در اثر استفاده بیش از حد از زانو، حرکات تکراری یا فشار زیاد ایجاد می شود. انواع شایع تاندونیت زانو شامل تاندونیت کشکک (زانوی جامپر) و سندرم باند ایلیوتیبیال است.
5. آسیب‌دیدگی مینیسک
آسیب‌دیدگی مینیسک یکی از شایع‌ترین صدمات زانو به‌ویژه در میان ورزشکاران و افراد فعال بدنی است. مینیسک‌ها دو غضروف هلالی‌شکل در مفصل زانو هستند که نقش مهمی در جذب فشار، پایداری مفصل و توزیع یکنواخت نیرو ایفا می‌کنند. پارگی یا صدمه به مینیسک در اثر پیچ‌خوردگی ناگهانی زانو یا اعمال فشار بیش از حد حین حرکات چرخشی ایجاد می‌شود. بسته به شدت آسیب، فرد ممکن است دچار درد، قفل‌شدگی زانو، تورم یا محدودیت در حرکت شود. تشخیص دقیق نوع و وسعت آسیب با استفاده از معاینات بالینی تخصصی و تصویربرداری مانند MRI انجام می‌گیرد و انتخاب روش درمانی اعم از درمان‌های غیرجراحی یا جراحی ترمیمی با توجه به سن، میزان آسیب و سطح فعالیت بیمار تعیین می‌شود.
6. بورسیت زانو (التهاب کیسه‌های مفصلی)
بورسیت یکی از دلایلی است که می‌تواند منجر به درد زانو شود. بورسیت به التهاب مفصل زانو اطلاق می‌شود و در نتیجه عوامل مختلفی مانند آسیب وارد شده به زانو ، عفونت باکتریایی یا ویروسی و برخی فعالیت‌ها ایجاد می‌شود.
7. سندرم درد کشکک رانی
این وضعیت شامل درد در جلوی زانو، به ویژه در اطراف کشکک (کاسه زانو) است. در ورزشکاران، دوندگان یا افرادی که در فعالیت‌هایی که شامل حرکات مکرر زانو هستند، دیده می شود.
7. استفاده بیش از حد یا استرس مکرر
اعمال فشار بیش از حد بر روی مفصل زانو ناشی از انجام فعالیت‌های مکرر مانند دویدن، پریدن یا چمباتمه زدن ممکن است به مرور زمان منجر به درد زانو شود.
بیشتر بخوانید: آسیب‌های شایع زانو
9. التهاب و عفونت
التهاب و عفونت می‌توانند به مشکلات مفصل زانو منجر شوند و علایمی مانند درد، تورم، قرمزی و محدودیت حرکت را ایجاد کنند. یکی از شرایطی که می‌تواند منجر به التهاب و عفونت مفصل زانو شود، آرتریت سپتیک است. آرتریت سپتیک باعث درد شدید، تورم شدید، قرمزی، گرما و محدودیت در تحرک مفصل زانو می‌شود. این یک بیماری جدی است که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.
در صورتی که درد زانو به‌صورت مداوم، همراه با تورم یا محدودیت حرکتی باشد، بررسی تخصصی توسط دکتر محمد جواد مرتضوی برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.
بیشتر بخوانید: استئونکروز مفصل زانو
نکات مهم
عدم تعادل عضلانی، عدم تعادل در قدرت و انعطاف عضلات اطراف زانو می تواند بر ثبات و عملکرد مفصل تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، ضعیف بودن عضلات چهار سر ران (جلو ران) نسبت به همسترینگ (پشت ران) می تواند منجر به عدم تعادل شده و فشار بیش از حد به مفصل زانو وارد کند و منجر به درد شود. به طور مشابه، عضلات سفت مانند همسترینگ یا باند ایلیوتیبیال (IT)، می‌توانند مکانیک مفصل را تغییر دهند و منجر به زانو درد شوند.
داشتن آسیب قبلی زانو می‌تواند احتمال آسیب مجدد زانو را افزایش دهد. زانو یک مفصل پیچیده است و آسیب‌های قبلی مانند ضربه، شکستگی، ورم و… می‌توانند باعث تغییرات ساختاری در مفصل زانو شوند. این تغییرات ممکن است منجر به ضعف عضلات، ناهنجاری در قرارگیری استخوان‌ها و کاهش استحکام مفصل زانو شوند. این موارد می‌توانند زانو را در مقابل فشار آسیب‌پذیری کند.
وضعیت نامناسب، حفظ وضعیت مناسب برای توزیع یکنواخت نیروها در سراسر بدن، از جمله زانوها بسیار مهم است. دوره‌های طولانی خمیدگی، نشستن با پاهای ضربدری یا داشتن وضعیت‌های نامناسب دیگر می‌تواند هم ترازی ستون فقرات و اندام‌های تحتانی را مختل کند و منجر به تغییر میزان فشار روی مفاصل زانو شود. با گذشت زمان، این می تواند منجر به درد و اختلال در عملکرد شود.
جراحی‌های قبلی زانو مانند ترمیم مینیسک، می تواند مفصل را در برابر درد مداوم آسیب پذیرتر کند. تشکیل بافت اسکار، ضعیف شدن ساختارهای اطراف می تواند منجر به ناراحتی مداوم زانو شود
عوامل زمینه ساز درد زانو
عوامل زمینه‌ساز درد زانو از جمله مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در بررسی و درمان مشکلات زانو باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشت. زانو به‌عنوان یکی از پرکاربردترین مفاصل بدن، تحت فشارهای متعددی قرار دارد و بروز درد در این ناحیه می‌تواند ناشی از طیف گسترده‌ای از عوامل مکانیکی، التهابی، یا حتی سبک زندگی باشد. شناخت دقیق این عوامل به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص درست‌تری ارائه داده و درمان مؤثرتری انتخاب شود. مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز درد زانو عبارت‌اند از:
اضافه‌وزن و فشار مضاعف بر مفصل
اضافه‌وزن نه‌تنها بر ظاهر و سلامت عمومی بدن تاثیرگذار است، بلکه یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید فشارهای مکانیکی بر مفاصل محسوب می‌شود. هر کیلوگرم وزن اضافی می‌تواند چندین برابر فشار بیشتری را به مفاصل تحمل‌گر وزن، به‌ویژه زانو، ران و ستون فقرات وارد کند. این فشار مداوم، به مرور باعث ساییدگی غضروف، التهاب مفصلی و افزایش خطر بروز بیماری‌هایی چون آرتروز می‌شود. کنترل وزن بدن نه‌تنها از بروز مشکلات مفصلی جلوگیری می‌کند، بلکه روند درمان و بازتوانی آسیب‌های اسکلتی-عضلانی را نیز تسهیل می‌سازد. زانوها بار سنگین وزن بدن را تحمل می کنند و زمانی که این وزن به میزان زیادی افزایش می یابد، می تواند سایش و پارگی سطوح مفصلی را تسریع کند.
ضعف عضلات اطراف زانو
ضعف عضلات اطراف زانو یکی از عوامل پنهان اما بسیار تاثیرگذار در بروز دردهای زانو، ناپایداری مفصل و حتی افزایش خطر آسیب‌دیدگی‌های مزمن است. عضلات چهارسر ران، همسترینگ، عضلات پشت ساق و عضلات لگن، هر یک نقش حیاتی در حفظ تعادل و عملکرد صحیح مفصل زانو ایفا می‌کنند. کاهش قدرت یا عملکرد این عضلات، به‌ویژه در اثر بی‌تحرکی، آسیب‌دیدگی یا افزایش سن، می‌تواند باعث ایجاد فشار غیرطبیعی بر بافت‌های مفصلی و تاندون‌ها شود.
بیومکانیک ضعیف، بیومکانیک به نحوه حرکت بدن و هم ترازی مفاصل شما در طول فعالیت‌های بدنی اشاره دارد. بیومکانیک ضعیف می‌تواند ناشی از عواملی مانند ضعف عضلانی، سفتی یا عدم تعادل و همچنین الگوهای حرکتی اشتباه باشد. هنگامی که بیومکانیک اندام تحتانی به خطر بیفتد، می‌تواند منجر به افزایش فشار روی مفصل زانو شده و باعث درد و آسیب شود.
انجام حرکات ورزشی بدون آمادگی کافی
انجام حرکات ورزشی بدون آمادگی کافی یکی از دلایل شایع بروز آسیب‌های عضلانی، مفصلی و اسکلتی در افراد در سنین مختلف است. بسیاری از افراد بدون گرم‌کردن مناسب، آگاهی از توانایی‌های بدنی خود یا رعایت اصول ایمنی ورزشی، به فعالیت‌هایی می‌پردازند که فشار بیش از حد به بدن وارد می‌کند. این مسئله می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌هایی نظیر کشیدگی عضلات، پارگی رباط‌ها، دررفتگی مفاصل و حتی صدمات مزمن به ستون فقرات یا زانو شود. آگاهی از اهمیت آمادگی جسمانی پیش از شروع تمرین و رعایت دستورالعمل‌های علمی، نقش کلیدی در پیشگیری از این آسیب‌ها دارد و می‌تواند سلامت سیستم حرکتی را در بلندمدت تضمین کند.
صدمات ناشی از تصادف یا زمین خوردن
تصادف‌های رانندگی، لغزش و زمین خوردن‌های ناگهانی از شایع‌ترین علت بروز آسیب‌های جدی در سیستم عضلانی ـ اسکلتی بدن، به‌ویژه در اندام‌های تحتانی و زانو هستند. شدت ضربه وارده می‌تواند منجر به شکستگی استخوان، پارگی رباط‌ها، آسیب به مینیسک یا حتی دررفتگی مفاصل شود. تشخیص دقیق و به‌موقع نوع آسیب، نقش بسیار مهمی در انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از عوارض بلندمدت دارد. بررسی کامل سوابق بالینی، معاینه فیزیکی تخصصی و در صورت نیاز تصویربرداری‌های پیشرفته، از مراحل ضروری در ارزیابی چنین صدماتی به شمار می‌رود.
بیماری‌های سیستمیک موثر بر زانو
برخی بیماری‌های سیستمیک، به‌دلیل ماهیت التهابی یا متابولیک خود، می‌توانند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم عملکرد مفصل زانو را تحت‌تاثیر قرار دهند. اختلالاتی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس، نقرس و بیماری‌های مرتبط با متابولیسم مانند دیابت یا نارسایی کلیوی، ممکن است منجر به درد، خشکی، تورم یا حتی تخریب پیشرونده مفصل شوند. شناخت ارتباط این بیماری‌ها با مشکلات زانو، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام، پیشگیری از پیشرفت آسیب و انتخاب روش درمانی مناسب ایفا می‌کند. بررسی دقیق وضعیت سیستمیک بیمار، از ارکان کلیدی در ارزیابی کامل مشکلات زانو محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری
علت درد زانو می‌تواند از مشکلات ساده‌ای مثل فشار زیاد هنگام ورزش تا بیماری‌های پیچیده‌تری مثل آرتروز یا آسیب رباط‌ها باشد؛ اما نکته مهم اینجاست که تشخیص دقیق و به‌موقع، کلید درمان موثر است. دکتر محمدجواد مرتضوی، با تجربه‌ای ارزشمند در حوزه ارتوپدی و جراحی زانو، با رویکردی علمی و دقیق به بررسی علت مختلف درد زانو می‌پردازد تا هر بیمار، بهترین مسیر درمان را تجربه کند.
سوالات متداول
خیر، زانودرد می‌تواند در هر سنی به دلیل آسیب، التهاب یا فعالیت زیاد ایجاد شود.
بله، پارگی مینیسک یکی از شایع‌ترین علت درد و محدودیت حرکت زانو است.
مصرف کوتاه‌مدت ایمن است، اما بهتر است با پزشک مشورت کنید.
کمی درد خفیف طبیعی است اما درد شدید یا مداوم نیاز به بررسی دارد.
ممکن است به دلیل سایش غضروف یا حرکت گازهای داخل مفصل باشد.
۰ Comments